Siyer Nedir
| İslam |
|---|
 |
 İslam Portalı |
Siyer, İslam dini literatüründe peygamberlerin, din büyüklerinin, halifelerin hayat hikâyesidir.
Siyer, divan edebiyatında sadece din büyüklerinin değil, hükümdarlar gibi önemli kişilerin hayat hikâyesi anlamında da kullanılır. Kısası Enbiya, hilye, mevlid, şemail kitapları Siyer başlığı altında ele alınan yazım çalışmalarıdır.
Siyer, sire ve siret kelimelerinin çoğuludur ve hayat tarzı demektir. Karşıt anlamı suret'tir. Siyer-i Nebi adıyla, Muhammed'in hayatını anlatan manzum ve mensur kitaplar ortaya çıkmıştır. Bu anlamda Siyer, Muhammed'in hayatı demektir. Başlangıçta Hadis kitaplarında siyer başlığı altında ele alınan siyer, sonradan ayrı kitap yazımlarına konu olmuş ve hadisten ayrılmıştır. Fıkıh kitaplarında da siyer başlığı vardır.
Konu başlıkları |
Siyer Kitaplarının Genel Özellikleri
İlgili konular; Hadis Siyer'in tarihselliği,Wikipedia İng.
Siyer ve meğazi kitapları başlangıçta hadis külliyatlarının içinde bir bölüm olarak telif edilmiş iken sonraları ayrılarak ayrı kitaplar haline getirilmişlerdir. Siyerle ilgili yazılar bu sebeple hadislerin genel karakteristiklerini ve sakıncalarını barındırır. Süleyman Ateş'in kaydettiğine göre siyer yazarlığı ilk zamanlarından itibaren mutlak bilgiye ulaşma ve yayma gibi objektif amaçlarla yapılan bir iş değildir. İbni İshak örneği nde görülebileceği gibi siyer anlatımlarına en baştan itibaren yahudi-hırıstiyan efsaneleri etkili bir şekilde sokulmuştur.[1] Efsanevi rivayetlerle karışık bir şekilde Muhammed’in kişiliğini yüceltme, peygamberliğini kanıtlama, yazarı için şefaat vesilesi edinme gibi subjektif amaçlar ve metotlar siyer yazarlarının hareket tarzları olmuştur. Bu kitapların başından sonuna kadar Muhammed hakkında yüceltici, muhalifleri hakkında da alçaltıcı, yargılayıcı, ifadelere yer verilir. Az da olsa bu tanımlamaların dışında kalan bazı yazarların bulunması da olasıdır.
Ahmediyye, Muhammediyye, Envar'ül Aşıkin gibi tarihsel örnekleri de bulunan bazı popüler siyer kitapları Muhammed'in hayatını mistik-destansı unsurlarla süsleyerek anlatmakta ve islam mitolojisi olarak değerlendirilebilecek konular ile tarihsel olaylar birbirine karışmaktadır.[2] Miraç, cennet ve cehennemi görmesi, Muhammed’in doğum mitosu, kendisinin şeytanı bağlaması ya da taşlaması, cinlerle konuşması vb. konular açıkça mitolojik çağrışımlar yaparlar. Bir kısım anlatılar kendisine atfedilen mucize kavramıyla açıklanmaya çalışılır. Bunun dışında, bir kısmı hayatın olağan akışına aykırı söz, fiil ve davranışların da güvenilirlik açısından sorgulanması gerekmektedir. Siyer kitaplarında Ay’ın Yarılması veya Miraç gibi rivayetleri [3] tarihi bir vakıa olarak görmek olasıdır. [4]
Önemli eserler
- Siretü İbn İshak (İbn İshak)
- Haza Kitabu Sireti Resulillah (İbn Hişam)
- Sire (Vakidi)
- Tarih (Taberi)
- Tercümei Siretün Nebi (Darir)
- Şevahidün Nübüvve (Lamii Çelebi)
- Şemail (Tirmizi)
- Mahmudus Siyer (Eyyüp Sabri Paşa)
- Siyeri Celilei Nebeviye (İsmail Hakkı izmirli)
Siyer terimleri
Hanif: İbrahim'in dininden gelenler, muvahhid.
Adnani: Orta Arabistan'da yaşayan göçebe Araplar.
Kabe: Allah'ın evi, kutsal yer. Beytullah, Kutsal Ev de denir.
Halime: Muhammed'in sütannesi.
Abdülmuttalib: Dedesi. 578'de öldü. Oğulları: Ebu Talib, Ebu Leheb, Hamza, Abbas.
Burak : Miraca çıkarken bindiği mitolojik hayvan.
Hılful Fudul: İttifak.
Biset: Peygamber gönderilmesi.
Resul: Mucizesi ve kitabı olan peygamber.
Nebi: Mevcut dini yenileyen.
Vahiy: İlahi sözün kalpte zuhuru. Rüya, ses, Cebrail, doğrudan olarak dört kısım.
İlk Müslümanlar: Hatice, Ali, Zeyd, Ebubekir.
Mekkeli saldırganlar: Ebu Cehil, Ebu leheb, İbni Haris, Ümmü Cemil, Hind.
Habeşistan'a göç: 615'de Osman, Rukiyye, Cafer başkanlığında Hıristiyan Necaşi'ye sığınanlar.
Hamza: Peygamberin amcası ve sütkardeşi.
Ömer: Taha suresi okunurken müslüman olan Hattaboğlu.
Hüzün Yılı: 620'de Ebu Talib'in, Hatice'nin vefatları. Taif'teki kabilelerin peygamberi taşlaması.
Akabe Biatları: 621'de 12 ve 622'de 75 Medinelinin müslüman oluşu.
İsra: Peygamberin Mescidi Haram'dan Mescidi Aksa'ya geceleyin götürülmesi.
Miraç: Göğe çıkmak.
Hicret: 622'de Mekke'den Müslümanların Medine'ye göç etmesi. Son göç edenler: Peygamber, Ebubekir, Ali.
Ali: İlk erkek müslüman ve hicrette peygamberin yatağında yatmıştı. Ebu Leheb sayesinde hapisten çıktı. Kuba'da peygamber ve Ebubekir'e katıldı.
Ebubekir: İlk müslümanlardan. Muhammed'le Mekke'den hicret etti. Sevr mağarasında saklandılar. Develeriyle Medine'ye giderken Ümmü Mabed'de konakladılar.
Suraka: Muhammed ve Ebubekir'in ardından giden ödül avcısı. Atı kapaklandı.
Kuba: Hicrette Medine'den önce konaklanılan köy. İlk büyük mescid burada yapıldı.
Ranuna: Mescidi Cuma. İlk cuma kılınan yer.
Muhacirun: Mekke'den medine'ye göç edenler.
Ensar: Yardımcılar. Medineliler.
Eyüp el-Ensari: Medine'de peygambere evini tahsis eden ve 672'deki İstanbul kuşatmasında şehit olan sahabi.
Ashabı Suffe: Mescidi Nebevi'nin bir bölümünde yapılan sofada kalan ashab. İlk darülkurra.
Ezan: 623'de Bilali Habeşi'nin Ömer, Abdullah ibni Zeyd ve birkaç sahabinin de gördükleri rüya üzerine okumaya başladığı namaza çağrı.
Seriyye: Devriyeler. Hamza, Ubeyde ibni Haris, Sad ibni EbuVakkas, Abdullah ibni Cahş devriyeleri.
Gazve: Muhammed'in katıldığı devriye.
Bedir Savaşı: Mekkelilerle ilk büyük savaş. Yevmül Furkan. Ebu Leheb'in ölmesi, Ebu Süfyan'ın Mekke başkanı oluşu.
Uhud Savaşı: Muhammed'in yaralanması, Hamza başta olmak üzere birçok şehit verilmesi.
Biri Maune: Suffa ashabından yetmiş kişinin tuzağa düşürülmesi.
İfk vakası: Ayşe'nin kafile gerisinde gerdanlığını ararken yapayalnız kalması ve Safvan'a tesadüf ederek onunla Medine'ye dönmesinin Abdullah ibni Übeyy tarafından iftiraya dönüştürülmesi.
Ümmehati Müminin: Muhammed'in eşleri, müminlerin anneleridir. Hatice, Ayşe, Hafsa, Ümmü Seleme, Zeyneb b. Cahş, Zeyneb Mesakin, Mariye, Ümmü Habibe, Safiye.
Hendek Savaşı: 627 yılında Medine'nin savunma amacıyla etrafına hendek kazıldı.
Ahmediye: Muhammed'in hayatını anlatan manzum eserler. Muhammediye, Mahmudiye de denir.